Είναι ένας βουβός πόνος που σου προκαλεί αγωνία και απελπισία και σε κάνει ευερέθιστο. Δεν βλέπεις το λόγο να σηκωθείς από το κρεβάτι. Όμως η κατάθλιψη δεν χρειάζεται να καταστρέφει τη ζωή των ανθρώπων με ΣΚΠ!
Η λέξη κατάθλιψη χρησιμοποιείται για να καλύψει ένα τόσο ευρύ φάσμα ψυχικών διακυμάνσεων, ώστε να έχει παρεξηγηθεί : χρησιμοποιείται ακόμα και όταν μερικοί άνθρωποι εννοούν ότι νιώθουν λύπη ή απογοήτευση. Αν χάσαμε κάποιον, αν τελείωσε ένας δεσμός που είχαμε ή μάθαμε κάποια άσχημα νέα είναι απόλυτα φυσιολογικό να αισθανόμαστε ρημαγμένοι ψυχολογικά. Οποιοσδήποτε νεοδιαγνωσθείς με ΣΚΠ, για παράδειγμα, είναι φυσικό να αισθάνεται θυμό και λύπη, αφού θρηνεί την απώλεια της υγείας του. Η λύπη όμως δεν είναι ασθένεια, αλλά ένα συναίσθημα, και αυτό δεν σημαίνει ότι θα καταλήξει ?σώνει και καλά? σε κατάθλιψη. Όμως, η κατάθλιψη είναι μια κοινή ασθένεια και το 5% του γενικού πληθυσμού παρουσιάζει συμπτώματά της σε κάποια στιγμή της ζωής του. Το κακό είναι ότι οι ΑμΣΚΠ, όπως και οι άνθρωποι με άλλες ασθένειες που μπορεί να επιφέρουν αναπηρία, είναι περισσότερο εύκολοι στο να πάθουν κατάθλιψη.
Πίσω από το χαμόγελο Ένα άλλο άσχημο νέο είναι ότι οι νευρολόγοι τις περισσότερες φορές αγνοούν ή δεν καταλαβαίνουν ότι οι ΑμΣΚΠ πάσχουν από κατάθλιψη. Αυτό συμβαίνει, κυρίως, γιατί πολλοί ασθενείς έχουν την τάση να κρύβουν την κατάθλιψη πίσω από ένα ευχάριστο προσωπείο, αλλά και γιατί πολλοί γιατροί προτιμούν να εστιάζονται στα σωματικά προβλήματα που ίσως μπορούν να τα χειριστούν καλύτερα, παρά στα ψυχολογικά. Έχω παρατηρήσει ότι γενικά οι γιατροί έχουν την τάση να κατατάσσουν τα πάντα κάτω από μια και μοναδική ταμπέλα παθολογίας - δηλαδή, αν κάποιος έχει ΣΚΠ, τότε οτιδήποτε του συμβαίνει αντιμετωπίζεται ?υπό το φως? της σκλήρυνσης. Τα καλά νέα όμως είναι ότι, αν αναγνωρίσουμε την κατάθλιψη, τότε θεραπεύεται με μεγάλη επιτυχία. Με ποιο τρόπο λοιπόν ανιχνεύεται; Οι περισσότεροι άνθρωποι αισθανόμαστε σε κάποια στιγμή της ζωής μας μερικά από τα συμπτώματα της κατάθλιψης . Θα έλεγα όμως ότι, αν διαρκούν για περισσότερο από δύο εβδομάδες και, ιδίως, αν νιώθουμε ότι δεν μπορούμε να συνεχίσουμε τις καθημερινές μας δραστηριότητες, τότε υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να πάσχουμε από κατάθλιψη και θα πρέπει να δούμε έναν ειδικό. Κανένας δεν γνωρίζει το τι προκαλεί την κατάθλιψη. Μερικοί ειδικοί λένε ότι είναι κάτι σωματικό, δηλαδή ότι προκαλείται από βιοχημική ανισορροπία του εγκεφάλου, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι είναι συναισθηματική ανισορροπία που προκαλείται από στρες και υπερένταση. Πιστεύω ότι είναι κάτι και από τα δύο.
Οικογενειακή υπόθεση Ξέρουμε ότι οι άνθρωποι των οποίων οι γονείς έπασχαν από κατάθλιψη έχουν περισσότερες πιθανότητες να πάθουν και οι ίδιοι, πράγμα που υποδηλώνει ότι υπάρχει γενετική προδιάθεση. Μπορεί όμως και να σημαίνει ότι οι γονείς έχουν την τάση να περνούν στα παιδιά τους αρνητικούς τρόπους σκέψης. Τα μέλη των οικογενειών όπου υπάρχει κατάθλιψη ασκούν κριτική και μειώνουν ο ένας τον άλλο περισσότερο από άλλες οικογένειες κι έτσι, αν έχεις μεγαλώσει σε ένα τέτοιο περιβάλλον, σίγουρα δεν θα αισθάνεσαι καλά με τον εαυτό σου ως ενήλικος. Ακόμη και οι πολιτιστικοί παράγοντες παίζουν σπουδαίο ρόλο. Για παράδειγμα, οι γυναίκες έχουν τις διπλές πιθανότητες να διαγνωστούν με κατάθλιψη από ότι οι άνδρες, ίσως, γιατί τείνουν να εσωτερικεύουν την επιθετικότητά τους που μετά εμφανίζεται ως κατάθλιψη. Οι άνδρες συνήθως γίνονται βίαιοι ή το ρίχνουν στο ποτό. Παρόλα αυτά, μπορεί η κατάθλιψη των γυναικών να γίνεται αντιληπτή ευκολότερα, γιατί είναι περισσότερο αποδεκτό για τις γυναίκες το να εξωτερικεύουν τα συναισθήματά τους. Η άποψη ότι οι άνδρες υποφέρουν εσωτερικά ενισχύεται και από το υψηλό ποσοστό αυτοκτονιών των ανδρών. Όσον αφορά στους ΑμΣΚΠ, είναι δύσκολο να πούμε ποια από τα συμπτώματα της κατάθλιψης οφείλονται σε ψυχολογική διαταραχή εξαιτίας της νόσου και ποια είναι αποτέλεσμα προσωπικής αντίδρασης στην απώλεια της υγείας ή στη δυσκολία του να αποδεχτούμε την κατάσταση. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι η ΣΚΠ επηρεάζει τον τρόπο που σκεπτόμαστε. Μια μελέτη χρησιμοποίησε ευαίσθητα ψυχομετρικά τεστ, για να μετρήσει δείγμα ΑμΣΚΠ σε σύγκριση με ανθρώπους που έχουν ρευματοειδή αρθρίτιδα με ανάλογο βαθμό αναπηρίας. Περισσότεροι από το ένα τρίτο των ΑμΣΚΠ παρουσίασαν προβλήματα μνήμης και συγκέντρωσης, ενώ οι ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα δεν εμφάνισαν τέτοια προβλήματα. Οι ΑμΣΚΠ έχουν περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν προβλήματα έκφρασης συναισθημάτων και αυτοέλεγχου. Ένας άνδρας είπε για αυτή του την εμπειρία : "Δεν μπορώ να ελέγξω τα συναισθήματά μου - κλαίω πολύ εύκολα και πολλές φορές γελάω όταν δεν πρέπει. Ντρέπομαι. Δεν μπορώ να πάω πουθενά πλέον - η γυναίκα μου βαρέθηκε πια". Είμαι βέβαιος ότι ο τρόπος αντιμετώπισης της κατάστασης από τον ίδιο τον ασθενή, αλλά και την οικογένειά του, παίζει σπουδαίο ρόλο στην αυτοεκτίμηση και την καλή κατάσταση της υγείας του. Η επίδραση παλαιοτέρων εμπειριών μπορεί να παίζει σπουδαίο ρόλο στην ικανότητα του ΑμΣΚΠ να αντιμετωπίσει τη σημερινή πραγματικότητα. Για παράδειγμα, μερικοί ψυχοθεραπευτές πιστεύουν ότι η κατάθλιψη προκαλείται από βαθύ πόνο στην παιδική ηλικία, όπως αυτός του θανάτου ενός από τους γονείς. Αν έχεις κρύψει βαθιά μέσα σου τον πόνο αυτού του χαμού, μπορεί ο πόνος της διάγνωσης να γίνει αιτία να βιώσεις και εκείνο το παλαιό πένθος. Δηλαδή, είσαι αντιμέτωπος με μια "διπλή δόση" πόνου.
Η συμπεριφορά των άλλων Η συμπεριφορά των άλλων μπορεί να καθορίσει το αν ο ΑμΣΚΠ θα πάθει κατάθλιψη ή όχι. Ένας κρίσιμος παράγοντας είναι η στάση του γιατρού που κάνει τη διάγνωση. Η στάση ενός ?αδιάβαστου? γιατρού ή ενός που έχει αμυντική στάση και λανθασμένα καθησυχάζει ή αδικαιολόγητα αναστατώνει τον ασθενή του, μπορεί να έχει καταστρεπτικές συνέπειες στη μελλοντική ευτυχία του ΑμΣΚΠ. Έτσι μερικοί γιατροί, για να προστατεύσουν τους εαυτούς τους από συναισθηματικά δύσκολες καταστάσεις, όπως λύπη, ενοχές και "αδυναμία του να κάνω κάτι", γίνονται απόμακροι. Πρέπει να έχουμε υπ΄ όψη μας ότι και οι ίδιοι οι γιατροί παθαίνουν κατάθλιψη και μάλιστα τα ποσοστά των στατιστικών είναι υψηλότερα από αυτά των ΑμΣΚΠ !! Από την άλλη μεριά, ένας γιατρός που ακούει, σέβεται, καταλαβαίνει και δέχεται τα συναισθήματά του ασθενή του και απαντάει στις ερωτήσεις του με ειλικρίνεια και σαφήνεια, μπορεί να κάνει τα πράγματα διαφορετικά. Οι αντιδράσεις των φίλων και των εργοδοτών παίζουν και αυτές σπουδαίο ρόλο. Πολλά από τα συμπτώματα της ΣΚΠ δεν είναι ορατά, όπως για παράδειγμα η κόπωση. Πολλοί άνθρωποι μπορεί να μας πουν τότε ότι υπερβάλλουμε ή ότι προσπαθούμε να προσελκύσουμε την προσοχή τους. Επιπλέον, η υπερπροστασία αποδυναμώνει τους ΑμΣΚΠ. Οι άλλοι προσφέρουν πολύ περισσότερα από αυτά που δεν μπορούμε να κάνουμε και μας φέρονται σαν να είμαστε μικρά παιδιά. Έτσι, μπορεί να δημιουργηθούν παρεξηγήσεις και να φέρουν τον κοινωνικό μας αποκλεισμό που με τη σειρά του θα προκαλέσει κατάθλιψη. Είναι γεγονός ότι η ΣΚΠ προκαλεί αναστάτωση και αγωνία στο άμεσο οικογενειακό περιβάλλον. Αν λοιπόν η σχέση μας είναι άσχημη, η ΣΚΠ θα είναι η δικαιολογία για όλα τα "κακά" που μας συμβαίνουν. Αλλά και οι καλές σχέσεις δοκιμάζονται με τη ΣΚΠ. Η ΣΚΠ συχνά προκαλεί σεξουαλικές δυσλειτουργίες που οδηγούν σε απογοήτευση. Η ακράτεια μπορεί να περιπλέξει ακόμη περισσότερο την κατάσταση και να οδηγήσει σε απόρριψη του εαυτού μας και κατάθλιψη. Τζέκυλ και Χάιντ Πιστεύεται ότι η απώθηση των συναισθημάτων θυμού είναι ο κυριότερος παράγοντας κατάθλιψης. Οι ΑμΣΚΠ στην πλειοψηφία τους δυσκολεύονται να εκφράσουν τα συναισθήματα θυμού, ιδίως όταν εξαρτώνται από άλλους και φοβούνται την απόρριψη ή όταν ο σύντροφός τους νιώθει ενοχές. Όταν τα συναισθήματα πίκρας ή τύψεων κρύβονται, είναι εύκολο να αλλάξει η σχέση και να γίνει καταπιεστική και γεμάτη υποκρισία. Ένας ανασφαλής ΑμΣΚΠ, για παράδειγμα, μπορεί να υιοθετήσει μια τακτική υπερεξάρτησης από τον άνθρωπό του δημιουργώντας έτσι δυσφορία και παράπονα στον άλλον. Μπορεί ακόμη ο άνθρωπός μας, για να καλύψει τις ενοχές από την απόρριψη που αισθάνεται για μας, να γίνεται, ασυνείδητα, δικτατορικά υπερπροστατευτικός. Οι σχέσεις αμοιβαίας εξάρτησης επιβαρύνονται ακόμη περισσότερο στις περιπτώσεις που οι ΑμΣΚΠ έχουν γνωσιακά προβλήματα και παρουσιάζουν συμπεριφορές που φαίνονται ως απερίσκεπτες, αδιάφορες και εγωκεντρικές. Δυστυχώς, αν και είναι αναμενόμενο, η απελπισία μπορεί να είναι τόσο μεγάλη που να υπερκαλύψει τα πάντα. Τότε η συναισθηματική προσβολή και σωματική βία μπορεί να γίνουν το κύριο γνώρισμα μιας σχέσης στη ζωή των ΑμΣΚΠ. Η σύζυγος ενός ΑμΣΚΠ λέει: "Έχει γίνει εγωιστής και εριστικός. Δεν είναι ο άνθρωπος που παντρεύτηκα. Χάνει τον έλεγχο πολύ εύκολα και την περασμένη εβδομάδα έδειρε το γιο μας με το μπαστούνι. Όταν όμως μπουν οι νοσοκόμες στο δωμάτιό του είναι όλο γλύκες. Ίδιος Τζέκυλ και Χάιντ." Στις δυσκολίες προστίθενται και οι απαιτήσεις των παιδιών που μπορεί να γίνουν πολύ ενοχλητικά, όταν δεν ικανοποιούνται οι ανάγκες τους. Αν δεν τους εξηγήσουμε το τι είναι η ΣΚΠ, ανάλογα βέβαια με την ηλικία τους, μπορεί να αισθανθούν αποκλεισμένα από ένα τρομακτικό οικογενειακό μυστικό. Μερικά παιδιά αισθάνονται ενοχές και πιστεύουν ότι είναι ένα βάρος για τους ΑμΣΚΠ, ενώ άλλα μετατρέπονται σε υπερυπεύθυνους μικρούς ενήλικες και χάνουν την παιδικότητά τους και τα χάδια της ηλικίας τους.
Τί γίνεται με τη θεραπεία; Καταλαβαίνετε φαντάζομαι πόσο ύπουλα μπορεί να εδραιωθεί η κατάθλιψη και να παρασύρει τους ΑμΣΚΠ και το περιβάλλον τους στα βάθη της απελπισίας. Τί μπορούμε λοιπόν να κάνουμε για την κατάθλιψη; Βασικά υπάρχουν δύο είδη αντιμετώπισης που συχνά συνιστώ να γίνονται συγχρόνως Υπάρχουν τα χάπια. Τα αντικαταθλιπτικά χάπια μας "βγάζουν" από την κατάθλιψη, γιατί διεγείρουν τις χημικές αντιδράσεις του εγκεφάλου. Έχουν καλή πρόγνωση και δεν προκαλούν εθισμό. Τα καινούργια φάρμακα έχουν ταχεία αποτελέσματα που φαίνονται μέσα σε δέκα μέρες και πρέπει να συνεχιστούν για τρεις μήνες τουλάχιστον, σύμφωνα πάντα με τις οδηγίες του γιατρού. Τα παρομοιάζω με φορτιστές μπαταριών που φορτίζουν έναν εξαντλημένο εγκέφαλο. Υπάρχουν οι ψυχολογικές θεραπείες. Το να μιλήσουμε δηλαδή σε κάποιον. Η εξωτερίκευση του εσωτερικού μας κόσμου και της αγωνίας μας είναι κάτι θεραπευτικό. Δύο είναι οι συνηθέστερες μέθοδοι συμβουλευτικής : η ψυχαναλυτική και η γνωσιακή. Η ψυχαναλυτική μέθοδος στοχεύει στο να καταλάβουμε από που προέρχεται η κατάθλιψη που σημαίνει ότι ψάχνουμε και το παρελθόν και τα ασυνείδητα συναισθήματά μας. (Είναι χρήσιμο, αν αισθανόμαστε ότι τα προβλήματά μας σχετίζονται με την παιδική μας ηλικία). Η γνωσιακή μέθοδος επικεντρώνεται στο να σε βοηθήσει να διορθώσεις το "εδώ και τώρα" και να αλλάξεις τον αρνητικό τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς (την υπερβολή της κατάστασης, το να περιμένεις το χειρότερο, το να νομίζεις ότι όλοι σε μισούν κτλ.) με μία θετική προσέγγιση. Πολλοί ψυχοθεραπευτές χρησιμοποιούν και τις δύο μεθόδους. Η γνωσιακή μέθοδος ίσως είναι λιγότερο αποτελεσματική για τους ΑμΣΚΠ που παρουσιάζουν γνωσιακά προβλήματα. Συζητήστε με το γιατρό σας το ποια είναι η καλύτερη μέθοδος για σας. Με την ευκαιρία αυτή, αν ο γιατρός σας δεν σας καταλαβαίνει ή σας απορρίπτει, πηγαίνετε σε άλλον. Να θυμάστε ότι η κατάθλιψη δεν είναι ένδειξη αδυναμίας ή κάτι από το οποίο μπορούμε να "βγούμε στο άψε-σβήσε". Είναι πραγματική ασθένεια και χρειάζεται θεραπεία. Η αλλαγή είναι απολύτως απαραίτητη, ιδίως όταν τα μέλη της οικογένειας αρχίζουν να "δίνουν στα νεύρα" ο ένας του άλλου. Όταν έχουμε κατάθλιψη, μπορεί να είναι δύσκολο να κλείσουμε ξενοδοχείο για διακοπές, γιατί αισθανόμαστε ότι δεν υπάρχει τίποτα που να μπορεί να μας χαροποιήσει. Αλλά από την προσωπική μου εμπειρία σας λέω, ότι ωφελούμαστε "τα μέγιστα", όταν κάπου-κάπου ξεφεύγουμε από την καθημερινή ρουτίνα και από τους ανθρώπους γύρω μας.
Υπάρχει εναλλακτική λύση; Πρέπει να παραδεχτώ ότι δεν υπάρχουν αποτελεσματικές κλινικές ενδείξεις για την κατάθλιψη, όσον αφορά στην εναλλακτική ιατρική. Παρόλα αυτά, μερικοί μπορεί να ωφεληθούν από εναλλακτικές θεραπείες, όπως είναι η αρωματοθεραπεία, η ομοιοπαθητική ή το μασάζ, γιατί αισθάνονται ότι προσφέρουν κάτι ξεχωριστό στον εαυτό τους και έτσι "ανεβαίνουν" ψυχολογικά. Αν βρείτε αυτές τις θεραπείες ευεργετικές, να τις ακολουθήσετε μαζί με τις ορθόδοξες πρακτικές.
Ας βοηθήσουμε τον εαυτό μας Αυτό εξαρτάται από το βαθμό της κατάθλιψης. Όσοι υποφέρουν από βαριά κατάθλιψη, αισθάνονται ότι δεν θέλουν να κάνουν τίποτα και γίνονται ακόμη χειρότερα, όταν τους υποδείξουμε ότι πρέπει να κάνουν κάτι για τον εαυτό τους! Αν έχεις κατάθλιψη, παραδέξου ότι δεν είσαι καλά όπως ακριβώς θα έκανες και με οποιαδήποτε άλλη αρρώστια. Κατάλαβε ότι οι αρνητικές σκέψεις και πεποιθήσεις για τον εαυτό σου είναι μέρος της αρρώστιας και ότι έχει επηρεαστεί η κρίση σου. Είναι καλύτερα την περίοδο αυτή να αποφύγεις να πάρεις αποφάσεις, για παράδειγμα για το μέλλον σου, τη δουλειά σου ή τις σχέσεις σου. Αν η κατάθλιψή σου δεν είναι βαριά ή αισθάνεσαι ότι μπαίνεις σε κατάθλιψη, μπορεί να μπορέσεις να σταματήσεις την "πτώση" προσέχοντας τον εαυτό σου καλύτερα. Κοιμήσου καλά, κόψε το αλκοόλ, (γνωστό καταθλιπτικό), και βεβαιώσου ότι δεν θα σε απασχολήσουν στρεσογόνα θέματα. Αν αισθάνεσαι θυμό, απογοήτευση, πίκρα κτλ, εκφράσου ανοιχτά, αντί να φυλάς τέτοια συναισθήματα μέσα σου. ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ
Σωματικά συμπτώματα · απώλεια ενέργειας (κάθε τι σου φαίνεται τεράστιο) · διαταραχές ύπνου (λίγος ύπνος ή πολύς ύπνος ή ύπνος σε λάθος ώρες) · κατανάλωση μεγάλης ή ελάχιστης ποσότητας φαγητού · έλλειψη διάθεσης για σεξ · πονοκέφαλοι, πόνοι της πλάτης, ναυτία, μόνιμο αίσθημα βάρους στο στήθος Αλλαγές διάθεσης · θλίψη (θέλεις συνέχεια να κλαις) · μανιώδης διέγερση, νευρικότητα, αεικινησία · πανικός και ανησυχία · εριστικότητα · αλλαγές διάθεσης από το ένα άκρο στο άλλο · βαθύ αίσθημα ανημποριάς και αδιέξοδου και, ίσως, σκέψεις για αυτοκτονία Αρνητικές πεποιθήσεις · αισθάνομαι ότι δεν αξίζω τίποτα και ότι δεν με θέλει κανένας · κάνω υπερβολική αυτοκριτική και σκέφτομαι συνέχεια τα λάθη του παρελθόντος · αισθάνομαι τύψεις για τη δυστυχία των άλλων · αισθάνομαι ότι δεν μπορώ να τα βγάλω πέρα και ότι δεν ελέγχω τη ζωή μου · αισθάνομαι ότι δεν μπορώ να πάρω αποφάσεις, γιατί μου φαίνονται όλα άσκοπα και δεν μπορώ να νιώσω κανέναν ενθουσιασμό για τα πράγματα που πάντα μου άρεσαν Αλλαγμένη συμπεριφορά · εσωστρέφεια που καταλήγει να μένω μόνος μου όλο και περισσότερο καιρό · αδυναμία να εκφραστώ σωστά · παραβλέπω την εμφάνισή μου · παραμελώ τους άλλους (το/τη σύζυγο/σύντροφό μου, τα παιδιά μου ....) · βλάπτω τους άλλους ή τον εαυτό μου (συναισθηματικά ή σωματικά)
Δεν υπάρχουν σχόλια: